Табиғатта аралар секілді еңбекқор жәндіктер аз. Олар адамзатқа ежелден таныс, себебі бал – адам тұтынатын ең табиғи және пайдалы өнімдердің бірі. Аралар тек тәтті бал ғана емес, экожүйенің тепе-теңдігін сақтауда маңызды рөл атқарады. Өсімдіктердің көпшілігі дәл осы жәндіктердің тозаңдандыруының арқасында көктеп, өнім береді. Сондықтан аралар мен олардың тіршілігі туралы көбірек білу – табиғатты түсінудің бір жолы. Төменде аралар мен бал туралы қызықты фактілер ұсынылады.
Аралардың өмірі мен қоғамы
Аралардың өмірі ерекше тәртіпке бағынады. Олар өте ұйымдасқан тіршілік иелері, әрқайсысының ұядағы нақты міндеті бар. Біреулері бал жинаса, екіншілері ұяны қорғайды, ал патша ара тек ұрпақ өрбітуге жауап береді.
Ара туралы қызықты мәліметтер арасында олардың «би арқылы сөйлесу» қабілеті жиі айтылады. Егер бір ара жақсы гүл бағысын тапса, ол ұясына оралып, ерекше қозғалыстар арқылы бағыт пен арақашықтықты білдіреді. Бұл тәсіл басқа араларға қайда ұшу керегін түсіндіреді.
Бал қалай түзіледі
Балдың пайда болу процесі – табиғаттың керемет химиялық құбылысы. Ара гүлден тозаң мен шырынды жинап, оны арнайы бөшкелерге ұқсас ұяшығына салады. Сол жерде ферменттер арқылы өңдеп, артық судан ажыратады. Нәтижесінде қою әрі тәтті бал пайда болады.
Бал туралы қызықты деректер бірі – бұл өнім ешқашан бұзылмайды. Археологтар ежелгі мысырлық қабірлерден мыңдаған жыл сақталған бал тапқан, ол әлі де жеуге жарамды болған. Балдың құрамындағы ферменттер мен төмен ылғалдылық бактериялардың көбеюіне жол бермейді.
Аралардың адам өміріндегі маңызы
Бұл жәндіктердің еңбегі тек бал өндірумен шектелмейді. Олар ауыл шаруашылығында да ерекше рөл атқарады. Әлемдегі өсімдіктердің шамамен 75 пайызы аралар арқылы тозаңданады. Бұл жеміс-жидектер мен көкөністердің өсуіне тікелей әсер етеді.
Аралардың азаюы экожүйе тепе-теңдігіне үлкен қауіп төндіреді. Сондықтан көптеген елдерде ара шаруашылығын қорғау және дамыту бойынша арнайы бағдарламалар жүзеге асып жатыр.
Аралар мен бал туралы қызықты мәліметтер
Адамды таң қалдыратын бұл тіршілік иелері туралы кейбір ерекше жайттарды тізбелеп көрейік.
- Бір ара күніне 50-ге жуық гүлге қонады. Осы арқылы ол ұясына тек тәтті шырын ғана емес, өсімдіктердің ұрығын тарататын тозаң да алып келеді.
- Аралар ұшқан кезде қанаттарының дыбысы секундына 200 рет дірілдейді.
- Аралар адамдардың иісін және эмоциясын ажырата алады.
- Бал жасау үшін шамамен 12 ара өз өмірін сарп етеді. Бір қасық бал алу үшін жүздеген ара мыңдаған гүлден шырын жинайды.
- Бал түсі мен дәмі өсімдіктің түріне байланысты өзгереді.
- Ұядағы температура мен ылғалдылықты аралар өздері реттеп отырады. Олар қанаттарын желдеткіш секілді қимылдатып, ауаның айналымын қамтамасыз етеді.
- Қарақұмық балы – ең қою әрі пайдалы түрі болып саналады.
- Аралар 24 сағат бойы жұмыс істей алады, бірақ әрқайсысының нақты демалыс уақыты бар. Ұядағы тәртіп бұзылмауы үшін бәрі ауысып еңбек етеді.
- Балды ұзақ сақтау үшін оны шыны ыдыста және жарықтан қорғалған жерде сақтау керек.
- Кейбір түрлердің уы дәрі-дәрмек жасауға пайдаланылады. Ара уы буын аурулары мен қабынуға қарсы ем ретінде медицинада қолданылады.
Аралар – табиғаттың кішкентай, бірақ аса маңызды бөлігі. Олардың еңбегінің арқасында өсімдіктер гүлдейді, ал адам баласы пайдалы өнім алады. Бал – адамзат тарихындағы ең көне және ең табиғи тағамдардың бірі. Ол денсаулыққа пайда әкеліп қана қоймай, табиғаттың үйлесімділігін көрсетеді.
Қорытындылай келе, аралар мен бал туралы қызықты мәліметтер адамға еңбекқорлықтың, тәртіптің және табиғатпен үйлесімде өмір сүрудің үлгісін ұсынады. Бұл кішкентай тіршілік иелері адамзатқа үлкен сабақ беріп келеді.
